Mądre rodzicielstwo – Dorota Zawadzka

Mądre rodzicielstwo – Dorota Zawadzka

 

Czym jest mądre rodzicielstwo? Kim jest mądry rodzic?
Rozważania w tej kwestii warto zacząć od uświadomienia sobie, iż im wcześniej opiekun zacznie mądrze układać relacje z dzieckiem, tym lepiej zaowocuje to dobrymi relacjami w późniejszym życiu.

Nie chodzi o to, by dziecko wyćwiczyć, niejako „przyciąć” do rodzicielskich wyobrażeń czy społecznych oczekiwań, nie chodzi o to, by było nam podporządkowane, bo ten typ relacji ma więcej wad niż zalet, chodzi o zaufanie, troskę i odpowiedzialność.

Mądry rodzic powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, jak sprawić, by dziecko potrafiło stosować się do norm i reguł oraz radziło sobie z emocjami?

Zdecydowana większość dorosłych chce mieć i w procesie wychowania próbuje wypracowywać, ciepłe i pozytywne relacje ze swoimi dziećmi. Jednym z elementów niezbędnych do osiągnięcia tego celu jest otoczenie dziecka przez rodziców bezwarunkową miłością. Mądrą miłością i opartych na tej miłości zasadach i wartościach.

Kluczowa dla dziecka i jego prawidłowego rozwoju jest pewnego rodzaju baza – fundament, na którym można budować prawidłowy rozwój dziecka. Ta baza to rodzina, a w niej trzy najważniejsze obszary:

  1. Poczucie bezpieczeństwa, czyli zaspokojenie podstawowych potrzeb,
  2. Właściwe odżywianie,
  3. Optymalna ilość wypoczynku i spokojny sen.

Oczywiście nie umniejszam znaczenia miłości czy przywiązania, ale mam graniczące z pewnością przekonanie, że tylko wówczas, gdy najmłodszy człowiek ma zaspokojone podstawowe potrzeby, to będzie mógł w pełni wykorzystać potencjał rozwojowy.

Jeśli rodzice nie zapewnią mu tych podstaw, to nie mogą oczekiwać, aby dziecko zachowywało się „grzecznie”, by dobrze się uczyło, wykazywało zrozumienie wobec poczynań rodziców. Nie da się bowiem zaczynać od końca.

Specjaliści tematu podkreślają, że w wychowaniu bardzo ważne jest modelowanie zachowań. Znaczy to tyle, że rodzic, czy tego chce czy nie, jest wzorem a powinien również stać się autorytetem dla dziecka. Swoim własnym zachowaniem ma dawać dzieciom przykład postępowania w nowych, nieznanych, trudnych sytuacjach.

Nie można jednak, być wzorem od czasu do czasu, wtedy, gdy dorosłemu jest to akurat na rękę. Świat tak nie działa. To jest sprawa zero-jedynkowa i to niestety bywa trudne dla wielu dorosłych.

Wychowywanie dziecka to nie są ćwiczenia na symulatorze, a błędy wymagają, czasem żmudnej i długotrwałej korekty, wszystko dzieje się w czasie rzeczywistym, mało jest go na refleksję, czy choćby pomyślenie co zrobić. Rodzice muszą często działać instynktownie ale mogą nad tym panować, wspierając się wiedzą i kompetencjami oraz poprzez konsekwentne przypominanie sobie czym jest wychowanie człowieka.

Wychowanie to relacja pomiędzy rodzicem a dzieckiem. Wychowywanie to kształtowanie drugiego człowieka. To odpowiedzialność. Wszystko co rodzice robią i mówią do dziecka będzie miało swoje konsekwencje w jego dalszym życiu.

Dzieci – szczególnie te najmniejsze – są z dorosłymi nieustannie, bo po pierwsze taki w społeczeństwie uznajemy system wychowawczy, a po drugie po prostu potrzebują spędzać z opiekunami czas. To rodzice muszą zawsze i konsekwentnie zaspokajać codzienne potrzeby dziecka, jednocześnie nie zapominając o swoich. Tylko jak to zrobić?

Każdy rodzic, szczególnie ten mądry, świadomy, odpowiedzialny, powinien sobie odpowiedzieć  na pytanie, czy naprawdę powinien marzyć o posłusznym, zdyscyplinowanym dziecku? Nie warto iść tą drogą. Namawiam raczej do bycia kompetentnym, zdyscyplinowanym rodzicem. To daje zdecydowanie lepsze efekty wychowawcze.  Bo to właśnie rodzic musi być zdyscyplinowany, gdy dziecko zachowuje się nieodpowiednio. To rodzic musi wziąć odpowiedzialność.

Przez lata poglądy na wychowanie dzieci zmieniały się i nadal ewoluują. Nie zmienił się jednak fakt, że rodzicielskim obowiązkiem jest się uczyć i rozwijać. Bo zmiany, nawet te najlepsze, warto wprowadzać z głową.  Mądre rodzicielstwo opiera się także na zwiększaniu kompetencji, na nieustannej nauce i rozwoju.

Ważne jest by poznawać psychologię dziecka, by wiedzieć czego oczekiwać w określonym wieku – uwzględniając oczywiście jego indywidualizm i wyjątkowość. Takie podstawy pozwolą rodzicom zdecydowanie pewniej działać na codziennym domowym „froncie”.

Tylko dzięki wiedzy połączonej z intuicją, mądrzy rodzice są w stanie dać dziecku szczęście, dobre wychowanie i wszystko co najlepsze. Przy tym zapewnić samemu sobie komfort i radość z bycia rodzicem.

Wychowanie dziecka jest najważniejszym i najwdzięczniejszym zadaniem. Trudności, z jakimi można spotkać się po drodze, są różne, w zależności od wieku dziecka, jego płci czy osobowości. Zależą też od tego, jakimi ludźmi są sami rodzice, jak odnajdują się w tej roli oraz jak sami zostali wychowani.

Dzieci obserwują rodziców nieustannie, bo to oni są dla dzieci najważniejszymi osobami-przewodnikami w nowej rzeczywistości. Na początku swojego życia, dzieci nie wiedzą wiele więcej niż podpowiada im odwieczny, ludzki instynkt.  Nie potrafią ocenić co jest dobre, a co złe. Dowiadują się wszystkiego, obserwując świat. Chłonąc go wszystkimi zmysłami. Patrzą co rodzice i inni, ważni w ich otoczeniu dorośli im pokazują, słuchają co i jak mówią.

Uczą się, obserwując zachowania, zwyczaje, nawyki. Jest to szczególnie ważne, oznacza bowiem, że cokolwiek rodzice mówią i robią, nie pozostanie niezauważone. Wiedząc o tym, każdy rodzic powinien pamiętać, że jest tylko człowiekiem; popełnia błędy i nie zawsze panuje nad sytuacją. Mimo tego ważne, by nie zapomnieć, że miłość i troska są w stanie wiele zdziałać. Nigdy nie należy bagatelizować siły miłości.

Uważam, że najważniejsze w wychowaniu i mądrym rodzicielstwie są: uważność, stałość, i konsekwencja. Zawsze powtarzam, że rodzice, zbyt często pozwalają na zbyt wiele, zamiast wprowadzać dziecko w świat jasnych zasad i norm. Pozwalają z wielu powodów. Czasem jest to niewiedza, czasem zaniedbanie a niejednokrotnie brak czasu. Jednak to właśnie stosując reguły i podejmując właściwe decyzje, są w stanie osiągnąć zaskakująco wiele!

Rodzice często nie znają i niestety nie potrafią odczytać potrzeb własnych dzieci. One z kolei umieją wymyślać niekiedy absurdalne i niewykonalne zachcianki wyłącznie po to, aby zaobserwować rodzicielską reakcję, przekonać się, na ile mogą sobie pozwolić i które z życzeń rodzice są w stanie spełnić. Taka próba sił rozgrywa się nieomal w każdej rodzinie. W ten sposób dziecko dowiaduje się, co jest dozwolone, a co zabronione. Czytelny zestaw kompetencji i praw ustanowionych w każdej rodzinie sprawi, że dziecko będzie się bezpiecznie poruszać w najbliższym otoczeniu.

Jeśli wyznaczane przez rodziców granice są stałe – wyraźnie określone i konsekwentnie przestrzegane – rodzice są w stanie zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa. Czasem zdarza się, że dziecko przejmuje kontrolę nad rodzicami, wtedy rodzice są na „dobrej drodze” do zaburzenia jego obrazu świata. Mały człowiek odczuwać może wtedy niepewność i lęk, jeśli bowiem udało mu się podporządkować sobie rodziców, kto będzie stał na straży jego bezpieczeństwa? Kto go obroni, gdy przyjdzie prawdziwe zagrożenie?

Różnorodne metody wychowania stanowią składową samego procesu. Opisuje się je jako systematycznie stosowane sposoby postępowania rodzica, które zmierzają do wywołania u dzieci aktywności własnej, prowadzącej do realizacji określonego celu wychowawczego. Chociaż brzmi to skomplikowanie jest to bardzo proste.

Trzeba pamiętać, że wychowanie nie może być jednorazową próbą oddziaływania na dziecko. Wychowanie to proces rozłożony w czasie i nie powinien być obliczony na efekciarstwo a na długofalowy efekt. Musi więc stanowić świadome, intencjonalne i uporządkowane działanie dorosłych, zmierzające do osiągnięcia względnie stabilnych zmian w rozwoju dziecka, i to zarówno w sferze intelektualnej, emocjonalnej, społecznej, co i kulturalnej, fizycznej, moralnej oraz duchowej.

To bardzo ważna definicja.

Nie można nazwać wychowaniem wpływu na dziecko, od czasu do czasu, kiedy rodzic przypomni sobie o jego istnieniu i własnych wobec niego obowiązkach rodzicielskich.

Powtórzę, że warto dbać o to, aby w rodzinie główną metodą wychowawczą było modelowanie, czyli prezentowanie zachowań stanowiących wzór do naśladowania. Nagroda powinna pojawiać się częściej niż kara i winny obowiązywać jasne zasady.

Nikt nie ma prawa stosować przemocy, a wszyscy powinni się nawzajem szanować.

Rodzice powinni pamiętać o tym, by dzieci wykonywały codzienne, dostosowane do wieku i możliwości obowiązki oraz odpowiadały za swoje rzeczy i przestrzeń. Koniecznie trzeba nauczyć dzieci odpowiedzialności za czyny i słowa.

Mądre rodzicielstwo to także edukacja i zdobywanie wiedzy na temat etapów rozwoju dzieci, pomaga ona w radzeniu sobie z problemami dotyczącymi dziecięcych zachowań. Rodzicielskie postępowanie i metody trzeba odpowiednio stosować. One także muszą być odpowiednie do wieku i możliwości dziecka. Pamiętać trzeba również, że nie ma dwojga takich samych dzieci, w związku z tym rodzice powinni ostrożnie korzystać z niesprawdzonych wskazówek.

Każde dziecko ma własny rytm, zazwyczaj stać je na więcej w jednych dziedzinach, a na mniej w innych. Wszystkie dzieci są wyjątkowe, a ich rozwój przebiega odmiennie. Nie istnieje „wzorzec” dziecka w danym wieku. Owszem są podobieństwa, nawet określa się „widełki” rozwojowe, ale różnice indywidualne mogą być znaczne.

Nie ma powodu do niepokoju, jeśli rozwój dziecka nie stanowi dokładnego odwzorowania poradnikowego opisu. Technika zastosowana wobec dwulatka nadal może znakomicie nadawać się dla czterolatka czy dziecka starszego a czasem kompletnie nie pasować. Rodzice powinni więc być elastyczni i uważni. Powinni poświęcić czas, aby zrozumieć dzieci i traktować je wyjątkowo. Praca wychowawcza polega przecież na towarzyszeniu dziecku w zdobywaniu samodzielności i dorastaniu oraz jednoczesnym rozwijaniu w nim poczucia odpowiedzialności.

Świat się zmienia, zmieniają się poglądy na wychowanie i stosowane metody. Owszem, wiele jest stałych, niezmiennych od lat, ale mądre rodzicielstwo to nieustanne konfrontowanie swoich prywatnych poglądów, choćby z wynikami, badań naukowych. Warto je poznać i przemyśleć. To zawsze pomaga.

Rodzicielstwo to może być najlepszy czas. Lata odkrywania nowej jakości życia. Czas ciągłych zmian. Wielu rodziców słusznie uważa, że rodzicielstwo to najtrudniejsze zadanie z jakim kiedykolwiek mieli do czynienia, ale jednocześnie dające największą satysfakcję jako najważniejsza rzecz jaką robimy w naszym życiu dla naszych dzieci.

Powrót

Skip to content